Senfonik metal ya da opera metal, metal müziğin klasik batı müziğindeki senfonik öğeler içeren türüne denilir. Senfonik metal hem başlı başına bir tarz olabildiği gibi baska tür metallerle karışım olarakta karşımıza çıkabilir. Diğer türlerle karışımına göre oldukça çesitlilik gösterse de temel olarak klasik müzik melodilerinin ve enstrümanlarının metal müzik ile uyumunun sağlanması, kadın vokaller kullanılması ve bir opera veya senfoni dinlermiş havası uyandırmasıyla kendini ayırır.
Kamelot ve Nightwish gibi diğer metal türlerinde de kısıtlı olarak senfonik enstrümanları ve melodileri kullanan gruplar bazen türün altında gösterilseler de bu senfonik çizgiyi devam ettirmedikleri için senfonik metal grubu sayılmazlar. Sayılsalar da senfonik metalin alt türlerinden (senfonik power metal, senfonik black metal) sayılırlar.
Senfonik metalin kökleri öncül gotik metale, power metale ve klasik batı müziğine dayanmaktadır. 1990'lı yılların başında gotik metalden ayrılan akım daha çok bas ve ritm gitarlarda türün atası olarak kabul edilen gotik metale sıkı sıkıya bağlıdır. Fakat daha sonraları black metal, death metal, power metal ve progresif metalin gitar melodileri adapte edilmiş ve türün kendi sentezleri yaratılmıştır. Tür klasik batı müziği melodileri ve tarzını heavy metal'e adapte ederek güclü bir senfoni havası hakim kılmaya çalışır. Klasik müziği çok kullanamayan gruplar ise heavy metal'e ağırlık verip basit ve akılda kalıcı melodilerle genele hitap etmeye gayret ederler. Bir diğer önemli unsur ise power metal'dekine benzer gitar melodileri kullanarak müziğe daha aydınlık, olumlu ve pozitif bir atmosfer vererek gotik metaldeki karanlık ve kasvetli havayı dağıtmaktır.
Gotik metalde oldugu gibi klavye müziğin belkemiğini oluşturan yapıtaşıdır. Müziğin merkezinde klavye bulunmaktadir. Arka plan müziği en kolay melodileri çalarken en zor ve teknik melodiler klavye tarafından çalınır. Hatta birçok klasik müzik enstrümanı da klavye sayesinde seslendirilerek konserlerde bir cok enstrüman kullanılmadan da senfonik metal üretilir. Fakat albüm kayıtlarında gerçek klasik müzik enstrümanları kullanilir. Bazı gruplar konserlerinde piyanist, kemanist, harpist veya flütist kullanırlar. Hatta bazı grupların tam zamanlı flütist veya kemanistleri bile vardır.
Müziğin atmosferi şarkıda işlenen konuya uyum gösterir. Neşeli ve mutlu şarkılar hızlı ve canlı tonlarla işlenirken, karanlık ve melankolik şarkılar yine uygun şekilde eşlik edilirler. Power metal neşeli şarkılara; black metal, gotik metal veya death metal de karanlık konulu şarkılara ilham kaynağı olur. Müziğin atmosferi klavye tarafindan sağlanırken diger enstrümanlar ona uyum saglarlar.
Senfonik metal şarkıları birçok değişik konuyu işleyebilir. Genelde şarkılarda power metal'de olduğu gibi fantastik hikâyeler veya opera konuları işlenir. Bunun yaninda efsaneler, tarihi özgün hikâyeler ve destanlar da senfonik metal şarkılarının konusu olabilir. Gotik metalde olduğu gibi tek bir hikâyeyi anlatan albümleride sıkça hazırlanmıştır (Dragonforce, Epica ve Rhapsody of Fire bu biçimde güzel calışmalar ortaya koymuşlardır; power metal grubu Kamelot'un "Epica" albümü en akılda kalan örneklerindendir).
Senfonik metal gruplarının bir diğer önemli özelliği kadın vokaller kullanmalarıdır. Ön vokal her zaman kadındır, mezzo-soprano tarzında eserler icra ederler. Çoğu zaman hiç erkek vokal kullanılmaz veya kullanılsa dahi arka vokallerde duyulur. Çoğunlukla gotik metaldeki erkek vokallerini andırırlar.
Ilk olarak ortaya çıkmasında death metal ve gotik metal türlerinde klasik müzik enstrüman ve öğelerinin kullanılmaya başlaması etkili olmuştur. Özellikle ilk olarak death metal grubu olarak kurulmuş Therion müziğini daha çok klasik ögelerle pekiştirmiş ve nihayet konserlerinde tam orkestra kullanmaya baslamış ve yeni yarattıklari senfonik metal müzikle anılmaya başlamışlardır. Her ne kadar Therion kadar ünlü olmasa da 1991'de kurulan ve 1992'den beri senfonik metale yönelen Haggard da bu türün önemli temsilcilerindendir.
1997 yılında Nightwish ve Within Temptation ilk albümlerini piyasaya sürmüş ve Therion'un tarzından oldukça etkilenmişlerdir. Within Temptation gotik metalin ögelerini uyarlayarak klavyeyi müziğe yerleştirmiş, vokalistleri Sharon den Adel'in soprano vokallerini arttırırıken erkek vokalleri tamamen kaldırarak türe katkıda bulunmuştur. Nightwish ise daha cok power metal tarzına yakın melodiler seçmiş, opera tarzı soprano vokalleri Tarja Turunen ve klasik batı müziği etkileşimli besteci-klavyecileri Tuomas Holopainen ile bugünün en çok tercih edilen senfonik metal türü olan senfonik power metalin öncüsü olmuştur.
Günümüzde ise daha önceleri death metal, doom metal, gotik metal, power metal veya black metal olarak başlayan gruplar dahi senfonik metal grubu olarak bilinmeye baslamışlardır. Bazıları senfonik metalin heavy metal alt türü oluğunu savunurken başkaları herhangi bir metal türünde kullanilabilecek bir stil oldugunu düşünmektedirler.
Senfonik power metal
Senfonik power metal, power metali klavye ve diğer enstrumanların kullanımıyla senfonik metal ile uydurarak sentezler oluşturan bir senfonik metal alt türüdür. Günümüzde en çok dinlenen senfonik metal türüdür. Bu türü icra edenlerin "senfonik" veya "power" kısımları ağır basabilir. Örneğin; Sonata Arctica, Blind Guardian, Nightwish gibi gruplar power metal tarzına ağırlık verirken Epica, After Forever, Therion gibi gruplar senfonik metal ve klasik müziğe yakın durmayı tercih eder.
Senfonik black metal
Senfonik black metal, black metal ve klasik batı müziğini harmanlayan bir müzik türüdür. Melodik black metal ile benzerlikler gösterir ancak klavye kullanımı çok daha yoğun ve klasik müzik özellikleri çok daha öndedir. Black metal'in en popüler türevidir. Örnek gruplar: Dimmu Borgir, Emperor.